Het grote offensief
(De Gelderlander, 6 februari 1946)
Herinneringen aan den strijd bij Groesbeek
De sneeuw en koude der Januari-maand zijn verdwenen; - laag nevelen zich de wolken over de dorpjes en de grijze keizerstad aan de Waal, waar nog de majestueuze brugoverspanning trots wijst op den triomph van de jeugdigen heldenmoed. Over de wegen raast een massaal verkeer. Tanks, trucks, amphibiebooten en een enkele jeep daar tusschendoor, rijen zich tot een lange karavaan, zonder een begin en einde, naar 't schijnt! 't Is 8 Februari 1945 en we vertoeven aan den rand van Nijmegen. Geallieerden soldaten agiteeren druk, ze staan gevechtsklaar in den vroegen morgen. De vorige avond heeft de luchtmacht een offensief ingezet en Cleve en Goch gebombardeerd. Nog op deze prillen voorjaarsmorgen kunnen we de vlammen van de brandende stad Cleve zien oplaaien in een fellen gloed! Deze morgen 8 Februari 1945! Wel grootscheeps is het offensief ingezet op de Duitsche linies in het fameuze Reichswald te Groesbeek. Vanaf vroeg in den morgen beuken de kannonnen met moorddadig geweld op de vijandelijke linies. Het geschut, dat opgesteld is aan den rand van Nijmegen, langs de Groesbbksche bosschen en in het gebied rond Mook, verplettert in een alles-omvattende vernietiging het tot een aanval bereide Duitsche leger in den sector Cranenburg.
De gehele grensstreek in vlammen.
Langs de geheele grensstreek brandt het en ook het dorp Groesbeek hult zich in een walmenden gloed van in brandgeschoten boerderijen en den kruitdamp der afgevuurde projectielen, die als 't ware meter voor meter den weg banen voor den uiteindelijken stoot naar 't hart van Nazi Duitsland. Groesbeek betaalt zijn cijns aan den oorlogsmoloch! Na totale plundering van het bezit der bevolking tijdens de overwintering, worden thans huizen, boerderijen, kerken en scholen met de grond gelijk gemaakt. En de bewoners van dit bloeiende, natuurschoonrijke dorp, zwerven in wijde, onbekende verten. Aan de Fransch-Belgische grens kunt gij ze vinden, maar ook in Groningen en Friesland, in Amsterdam en Haarlem, zoo goed als in Thüringen en Westfalen. Voor hen is dit vooral een lange, bange winter van veel leed, honger en dood. Maar ook de stad Nijmegen lijdt vreeslijk onder de verderf zaaiende granaten van Duitschen kant, die veel inwoners hebben gedood en verwond. Op het oogenblik staat in Groesbeek nog een buitgemaakt kanon en daarop lezen wij: 'Tot zwijgen gebracht op 8 Februari 1945'. Dit geschut zaaide dood en verder van September 1944 tot Februari 1945'. Met vandaag is dit tijdperk gelukkig ten einde en worden de menschen verlost van het rustelooze gejaag en de vluchten naar elders.
De voorbereidingen
Voor het groote offensief, dat vanuit Groesbeek zou beginnen, waren reeds in het begin Januari 1945 voorbereidingen waargenomen, die een spoedig hervatten der krijgsoperaties in deze buurt deden verwachten. Tot deze voorbereidingen behoorden o.a. het aanleggen van nieuwe wegen, dwars door de bosschen heen. Deze dienden echter slechts als camouflage en zijn dan ook niet als verkeersobject gebruikt. Ook werd door de 'Royal Artillery' de geschutsopstelling berekend. De bediening der kannonen geschiedde door de manschappen van het 8ste leger, dat we reeds kenden van de roemrijke veldtochten in Lybië, Sicilië, Italië en Zuid-Frankrijk. Den soldaten was ontzegd eenig kenteeken te dragen in verband met de geheimhouding hunner aanwezigheid. In het dorp werd 't steeds drukker. Soldaten legerden zich in de huizen, die als zoodanig nog bruikbaar waren en ook in de bosschen was het vol met militairen. In de eertijds verlaten dorpsstraten was het een druk beweeg van menschen in uniform. Op iedere weg, in iedere straat, zelfs op elk paadje stonden trucks, tanks en jeeps opgesteld en in de tuintjes voor de huizen had men de munitiekisten hoog opgestapeld.
1200 Kannonen worden gericht
Op 7 februari in den namiddag werden de voertuigen voorzien van roode doeken (kenteeken voor de vliegtuigen). De vuurmonden van ruim 1200 kanonnen werden nagezien, gericht en de munitiekisten gereed gezet. Omstreeks half tien in den avond naderden vliegtuigen en hun hevig gebrom bewees, dat ze op geringe hoogte vlogen en groot in aantal waren (700). Even voorbij Groesbeek lieten ze hun bommenlast vallen als een doodsregen op de Duitsche grensstadjes Goch en Cleve.
Die nacht konden deNBS-ers niet slapen van spanning! En om vijf uur barstten ineens honderden en honderden kannonen los en wierpen duizenden granaten op en over de Duitse linies. In de grijze morgenschemering waren de inslagen soms duidelijk te zien. Na enige tijd was echter alles in een dichte rookwolk gehuld. Onafgebroken duurde dit enorme bombardement voort tot 11 uur toe. Toen zetten de machtige tankcolonnes zich in beweging en trok de infanterie op. Een schouwspel om nooit meer te vergeten! Langs tien wegen rukten zij op, o.a. langs de spoorbaan. Ook vlammenwerpers traden spoedig in actie. Al gauw brak in het Reichswald brand uit. De rossige gloed drong door de rookwolken heen. Wyler en Cranenburg waren al spoedig veroverd... Toen begon het water te stijgen. Het kwam tenslotte zo hoog, dat zelfs een gedeelte van de Parochie De Horst onder water stond. Krijgsgevangenen werden intussen in lange rijen aangevoerd. Ze zagen er ontzettend uit. Sommige liepen op een schoen en een klomp, geheel gedemoraliseerd, met vuile, verbrande gezichten. De meesten waren uitgeput, maar blij, omdat voor hen de oorlog voorbij was! Groesbeek was dus eindelijk en ten laatste echt vrij! Was de afgelopen winter menig Groesbeker al eens stiekem komen kijken, - waardoor hij vaak als spion was opgepikt!- nu werd de toevloed steeds groter. Steeds meer verhalen kwamen er onder de geëvacueerden in omloop over de geweldige verwoestingen en over de droeve plunderingen... Tenslotte waren zij niet meer te houden. De autoriteiten trachtten hen nog tegen te houden door te wijzen op de vele mijnen en boobytraps, doch de Groesbekers wilden naar huis... en gingen. De een na de ander verscheen weer en toen zij voor het eerst de droeve werkelijkheid zagen en ervoeren, dat alles, maar dan ook alles uit Groesbeek verdwenen was en als zij zagen, hoe hun huizen verwoest en soms moedwillig vernield waren, toen stonden zij even stil soms met tranen in de ogen. Toen wisten zij, dat Groesbeek nooit meer hun oude, trouwe dorpke aan de grens zou worden. Toen wisten zij, dat zij zouden moeten vechten om maar een deel te worden van wat zij vroeger geweest waren.
